Actueel

De 5 stappen voor hulp aan mensen in psychische nood

wo 11 okt 2017

1 op de 4 mensen komt in zijn leven ooit in aanraking met de psychiatrie. En als jij het zelf niet bent dan wel een familielid of vriend met psychische problemen. Gek genoeg is er maar weinig bekend over hoe je als omstander omgaat met mensen die in psychische nood verkeren.

 “Er is een groot stigma rondom psychiatrische problemen en dat willen we doorbreken,” zegt psychiater Roelof Kleppe. “Als je valt en een been breekt weet iedereen wat je moet doen omdat half Nederland een EHBO-cursus heeft gedaan. Maar niemand weet hoe te handelen als de verwarde buurman schreeuwend op straat staat. Daar lopen we het liefst hard voor weg. En daar willen we verandering in brengen.”

Hoe benader je mensen met psychische problemen?
Kleppe is Geneesheer-directeur bij GGZE in Eindhoven en heeft de ‘EHBO-cursus’ bij psychische problemen, Mental Health First Aid, naar Nederland gehaald. De handleiding is ontwikkeld in Australië en al in 23 landen wordt ermee gewerkt. “Er moet meer kennis komen over psychische problemen om het taboe eraf te halen zodat er ook meer eerste hulp wordt geboden aan mensen in psychische problemen,” zegt Kleppe. Belangrijk is volgens hem om onderscheid te maken tussen de verschillende stoornissen. “Er zijn vele soorten psychische problemen, de ernst van de klachten en de gevolgen daarvan kunnen enorm verschillen, zoals er ook veel verschillende lichamelijke ziektes zijn. Want het maakt nogal uit hoe je iemand moet benaderen met een psychose of depressie.”

Toch zijn er vijf basis stappen die je helpen om hulp te bieden aan mensen in psychische nood. Belangrijk is dat je altijd eerst de veiligheid voor jezelf moet inschatten. Veiligheid staat voorop. Veiligheid voor anderen maar zeker ook veiligheid voor jezelf. Neem dat mee bij het inschatten van de situatie. Bij twijfel 112 bellen om direct professionele hulp in te schakelen.

Stap 1: Benaderen, situatie inschatten en helpen bij mogelijke crisis
Belangrijk is om altijd goed te kijken naar het gedrag. Daar hangt vanaf hoe je handelt. Je maakt immers op een andere manier contact met iemand die woedend staat te schreeuwen in een winkelcentrum dan met een angstige puber die een paniekaanval heeft. Raak bijvoorbeeld iemand die wanen heeft niet aan. In zijn verwardheid kan hij je aanzien voor een monster en nog angstiger worden en een ander zelfs onbedoeld kwaad doen. Probeer je aanpak en manier van communiceren aan te passen aan hoe de persoon zich gedraagt. Als de persoon bijvoorbeeld wantrouwig is en oogcontact vermijdt, toon hier dan respect voor en geef hem de ruimte die nodig is. Het is belangrijk om telkens ervoor te zorgen dat de situatie voor iedereen veilig is. In extreme situaties kan het zo zijn dat je niet op iemand afstapt, maar meteen 112 belt!

Stap 2: Luister zonder te oordelen
Praat vooral met de persoon over hoe hij geholpen wil worden. Ga de ander niet dwingen maar overleg wat voor hem of haar het beste is. Als de persoon niet met je wil praten, forceer hem dan niet. Geef aan over welk gedrag je je zorgen maakt en speculeer niet over een diagnose. Toon empathie voor de persoon en voor wat hij je vertelt. Blijf geduldig en geef de persoon voldoende tijd om de informatie te verwerken en te reageren op wat je hebt gezegd.

Stap 3: Informatie en ondersteuning aanbieden
Behandel de persoon met respect en laat hem in zijn waarde. Vertel hem dat je je zorgen maakt en graag verder wilt helpen. Maar ook dat je hem ook veilig wilt houden. Biedt een kans op hoop door aan te geven dat er hulp beschikbaar is en dat de situatie wel degelijk kan verbeteren. Probeer te ontdekken welke soort hulp nodig is door te vragen wat hem een gevoel van veiligheid en controle zou geven. Indien nodig bied je de persoon verschillende opties over wat je kunt doen, zodat hij het gevoel houdt de touwtjes in handen te hebben. Doe geen beloftes die je niet waar kan maken.

Stap 4: zoeken naar professionele hulp
Je zou de persoon kunnen vragen of hij zich al eens eerder zo heeft gevoeld, en als dat het geval is, wat hij toen heeft gedaan om de situatie te verbeteren. Iemand kan weigeren om hulp te zoeken, ook als hij zich wel realiseert dat er iets niet goed is. Als hij bijvoorbeeld in de war is en bang is dat er iets kan gebeuren, kan dat er toe leiden dat hij ontkent dat er iets mis is. In dat geval moet je de persoon aanmoedigen om met iemand te praten die hij vertrouwt. Het is belangrijk om te weten dat iemand niet tot het volgen van een behandeling kan worden geforceerd. Als er geen risico bestaat dat de persoon zichzelf of anderen gaat verwonden, moet je geduldig blijven.

Stap 5: zoeken naar andere ondersteuning bijvoorbeeld bij familie of vrienden aanmoedigen
Probeer vast te stellen of hij vrienden of familie heeft die je voor hem kan bellen of waar hij steun kan vinden. Als dat zo is, moedig hem dan aan om gebruik te maken van deze ondersteuning. Familie en vrienden zijn belangrijk voor iemand met een psychische aandoening. De kans dat iemand bijvoorbeeld terugvalt, is kleiner als er een goede relatie bestaat met de familie.