Actueel

Digistress

ma 20 sep 2021

Smartphones, -watches, tablets, laptops, ze maken ons leven en werk makkelijker. Toch komen we er meer en meer achter dat er ook een grote keerzijde is: de continue prikkels die ervan uitgaan vreten onze aandacht. Overbelasting van het brein en zelfs burn-out liggen op de loer. Hoe keren we het tij?

Anita Koops, strategisch arbeids- en organisatiedeskundige bij Arbo Unie vertelt: “Onze hersenen zijn gespecialiseerd in drie ‘hoofdtaken’: reageren op wat in de omgeving gebeurt, concentreren en archiveren – het opruimen in je hoofd. Daarbij gaat reageren altijd vóór concentreren. Dat is evolutionair zo gegroeid; als jij een pijlpunt aan het maken bent en er komt een beer aan, dan moet je vluchten in plaats van je blijven concentreren. Dat – op zichzelf gezonde – oermechanisme zorgt er nu voor dat we constant aan het reageren zijn op alles wat er op ons afkomt via digitale middelen. Met als gevolg een ‘brokkelbrein’ zoals hoogleraar en neuropsycholoog Theo Compernolle het genoemd heeft.”

Is dat erg?
Inmiddels wordt steeds duidelijker dat die continue afleiding ons functioneren beïnvloedt. Koops: “In de Verenigde Staten is inmiddels 62% van de verkeersongevallen gerelateerd aan het gebruik van sociale media of andere digitale middelen – in Europa speelt dat ook steeds meer. Dat is een heel zichtbaar effect. Maar er zijn ook sluipende gevolgen. Zo raakt het brein door al die prikkels overbelast. Daar zijn allerlei termen voor: digistress, infoterreur, FOMO (fear of missing out), infobesitas, DDA (digital distraction addiction). Het komt erop neer dat we altijd ‘aan’ staan en ons niet loskoppelen. We gunnen ons brein te weinig herstelervaringen die nodig zijn om op te laden. Doordat onze aandacht in kleine stukjes wordt opgedeeld, gaan we op een lager niveau functioneren. We worden letterlijk dommer, omdat we alleen nog op elkaar reageren, elkaar kopiëren en de concentratie missen om bijvoorbeeld grote verbanden te zien. En dat terwijl we steeds meer werk doen dat inzicht, overzicht en onverdeelde aandacht vereist. Dus ja, het is erg.”

Wat doe je tegen infoterreur?
Het besef dat continu online zijn ook schadelijke effecten kan hebben, wint terrein. Er wordt zelfs gewerkt aan een wetsvoorstel over het recht op onbereikbaarheid buiten werktijd. Steeds meer werkgevers erkennen dat DDA, infobesitas, altijd aan staan of hoe je het ook wil noemen, een probleem is en ontwikkelen beleid om het tegen te gaan. Sommige bedrijven kiezen ervoor om de servers buiten werktijd uit te zetten. “Een helder signaal aan medewerkers dat het niet de bedoeling is dat ze elkaar ’s avonds of in het weekend gaan mailen. Het nadeel is dat je op die manier ook niet meer ‘veilig’ samen kan overwerken als het een keer echt nodig is.”

1. Twee telefoons
Een goede manier om werk en privé goed gescheiden te houden, is gebruik te maken van twee telefoons. Geef je medewerkers een telefoon die puur en alleen voor werk bedoeld is, zodat ze die uit kunnen zetten om ook echt van hun werk af te schakelen.

2. Voorbeeldfunctie
Realiseer je als leidinggevende dat je een voorbeeldrol hebt. Je kan wel zéggen dat je medewerkers niet hoeven te reageren als je hen buiten werktijd benadert, maar zo voelt dat voor veel medewerkers niet als ze ’s avonds berichten binnenkrijgen. De invloed van hiërarchie wordt door leidinggevenden stelselmatig onderschat. Zorg liever dat je berichten  in de ochtend binnenkomen – dat kun je eenvoudig instellen;

3. Gesprek
Praat erover. Digital Distraction Addiction is geen karakterzwakte; sociale media zijn speciaal ontworpen om mensen zo lang mogelijk vast te houden. Er is vaak sprake van schaamte bij medewerkers, ze vinden dat ze hun telefoon ‘gewoon’ even moeten uitdoen. Dit lukt niet iedereen. Als je medewerkers dit inzien, zich bewust worden van hun eigen gedrag en ophouden zichzelf te verwijten dat ze zich zo door digitale hulpmiddelen laten manipuleren, is de eerste stap al gezet. (bron: ArboUnie)